سیستم های مدیریت کیفیت

بیماری های پوست یکی از مورد توجه ترین بیماری ها در بین بیشتر خانم ها و همچنین قشر جوان و نوجوان جامعه می باشد. یکی از شایع ترین مشکلات پوستی، جوش های پوستی می باشند.

در این مقاله سعی بر آن داریم در ابتدا به بررسی تخصصی جوش از دیدگاه طب سنتی و سپس به روش های درمانی جوش ها از دیدگاه طب سنتی بپردازیم.

ماهیت جوش

از دیدگاه حکما پوست به عنوان یک اندام دفعی محسوب می شده است همچنین بدن دارای یک سری اعضای داخلی می باشد (اعضای داخلی بدن به اعضای رئیسه و اعضای غیر رئیسه تقسیم می شوند) و همه این اعضا از دیدگاه طب ایرانی دارای یک سری فضولات هستند که می بایست از طرق مختلف مانند مدفوع، عرق و یا ادرار دفع گردند. به همین دلیل اگر فردی دارای مشکلات داخلی باشد بطور مثال دارای یبوست باشد, راه دفعی ساده طبیعت (از راه مدفوع ) بسته شده است، در این زمان طبیعت بدن ما بدنبال راههایی دیگر برای دفع می رود و شاید بتواند مقدار کمی از این دفعیات را از راه ادرار دفع کند. اما به کرات دیده می شود افرادی که دارای یبوست می باشند به مشکلات پوستی نیز مبتلا می گردد و بنظر می رسد طبیعت دارد دفعیات را به سمت پوست منحرف می کند. پس ارتباط بین پوست و اعضای داخلی بدن مشخص است و ما می بایست جهت درمان، ابتدا اعضا داخلی را درمان کنیم. اگر فردی یبوست دارد ابتدا آن را بر طرف کرد، اگر فردی دچار اختلالات رحمی و تخمدان, مانند پی سی او باشد ابتدا می بایست به درمان اینها پرداخته شود و بالطبع پس از درمان این موارد، پوست به سلامت کامل خود خواهد رسید.

دقیقا به همین دلیل می باشد که پزشکان پس از مشاهده اختلالات پوستی ابتدای امر به بررسی شرح حال اعضای داخلی بدن می پردازند. پس طبیب و درمانگری که می خواهد به درمان بیماری های پوستی بپردازد می بایست ابتدای امر به بررسی مسائل داخلی بدن بپردازد.

دفع از طریق پوست

همانگونه که پیش از این نیز ذکر شد از دیدگاه حکما و طب سنتی, پوست یک اندام دفعی می باشد که دارای روزنه هایی جهت دفع موادی رقیق، مانند عرق می باشد. همچنین علم نوین امروزی نیز این را می داند که بطور مثال عرق و چرک از طریق پوست دفع می گردد، اما آن ماده ای که می خواهد از راه پوست دفع گردد باید به قوام عرق برسد و غلظت خود را از دست بدهد و مانند عرق رقیق گردد تا بتواند از منافذ پوستی خارج گردد. جوش و محتویات داخلی جوش یک ماده غلیظ است، این ماده به سمت پوست می آید و میل به خارج شدن از پوست را دارد اما بین لایه های پوستی گیر می کند. این نظر کاملا مطابق با نظر حکما می باشد و آنها معتقد هستند که هرچه ماده جوش رقیق تر باشد به لایه های سطحی پوست نزدیک تر می شود ودفع آن راحت تر می گردد.

بطور مثال یک سری افراد دارای جوشهای سر سفید و یا سر سیاهی می باشند که این دسته جوش ها التهاب ندارند و با یک ماسک موضعی براحتی دفع می گردند. از طرف دیگر بعضی افراد گرفتار پدیده جوش هستند و جوش های آنها دارای التهاب شدید و بعضا پس از رفع، اسکار (اثر) بر روی پوست باقی می گذارد که این خود بیانگر این است که ماده جوش غلیظ است و بدن با اینکه خواسته که این ماده را از راه پوست دفع کند اما بدلیل غلظت بالای این ماده، در راه لایه های پوستی گیر کرده است.

ارتباط طبایع و جوشهای پوستی

دیدگاهی که امروزه در جامعه رواج دارد این است که افراد با طبع گرم، در صورتی که از مواد غذایی با طبع گرم مانند عسل و خرما استفاده کنند دچار جوش های پوستی می گردند در صورتی که همین دسته افراد ممکن است دارای سردی غالب در بدن خود باشند که به علت عدم آگاهی از مزاج شناسی از آن آگاه نباشند. پس اینکه افرادی پس از خوردن مواد غذایی با طبع گرم دچار جوش های پوستی می شوند نمی توان دلیل بر این آن داشت که دارای مزاج های صفراوی و یا دموی هستند. نکته ای که وجود دارد این است که افرادی که دارای بلغم زیاد در بدن خود می باشند به علت برودت و سرما، منافذ خروج مواد زائد پوست، بسته می شوند. این یک قانون کلی در طب سنتی است یعنی برودت بر کل بدن غالب می شود و حرارت در بدن این افراد حبس می گردد و این افراد احتقان حرارت پیدا می کنند (معمولاً این افراد کسانی هستند که اعلام می کنند درون بدنشان گرم اما دست و پاها یشان سرد است). این افراد سرمای زمستان را به سختی تحمل می کنند و در سرمای سخت دچار آسیب می شوند ولیکن با خوردن کوچکترین ماده گرمی دچار جوش می شوند. در این دسته افراد علت جوش سردی بدن است. در اینجا وظیفه طبیب و درمانگر طب سنتی و یا طب ایرانی این است که نسخه ای را بپیچد که ابتدا طرف را آرام آرام گرم کند تا سرمای غالب بدن از بین برود و منافذ پوستی باز شود. افراد تحت درمان ممکن است در ابتدا با افزایش تعداد جوش در سطح بدن خود مواجه شوند اما پس از گذشت مدتی اعلام خواهند کرد که احساس سرما می کنند و دیگر از آن حرارت درونی بدن خبری نخواهد بود. این یعنی بیمار روند درمان را طی کرده است و ما با باز کردن منافذ پوستی اسباب خروج گرما را از بدن بیمار فراهم کرده ایم. این فرد اکنون فردی سرمایی است که درون آن نیز سرد است. حال می بایست در ادامه روند درمان این افراد را آهسته آهسته گرم کنیم.

جوش دموی

در جامعه ما به علت پرخوری و رژیم نامناسب غذایی افراد بعضاً دچار جوش هایی می شوند که اصطلاحاً به آنها جوش دموی می گویند. افراد با جوش های دموی حجامت می شوند و به حجامت پاسخ خیلی خوبی می دهند. این نکته بسیار حائز اهمیت است که مبتلایان به جوش باید بدانند درمان جوش صرفاً حجامت نیست و حجامت تنها یک روش درمانی برای رفع جوش می باشد که حتما باید با تجویز پزشک معالج انجام شود.

علت جوش از دیدگاه طب سنتی

در کتب مختلف طب سنتی و طب ایرانی از جوش بنام ورم نام برده شده است. ورم دارای انواع مختلفی می باشد که می تواند در نواحی مختلفی از بدن نمایان گردد. همچنین در طب سنتی طیف گسترده ای از نسخه های درمانی را جهت فرو نشاندن ورم بیان کرده اند. علت ورم را به اخلاط نسبت می دهند و علاوه بر این از دیدگاه طب ایرانی می تواند دارای علت های مختلف دیگری نیز باشد و دقیقا به همین دلیل است که برای همه ی افراد دارای جوش ما نمی توانیم از یک نسخه استفاده کنیم.

سته ضروریه

سته ضروریه، اصول شش گانه عبور به سلامتی است که می بایست این اصول را جهت درمان در مورد افرادی که دچار جوش می باشند قدم به قدم پیش برد. درمان ها در این بین ساده اما کاربردی می باشند. اصول سته ضروریه , اصولی می باشد که تمامی پزشکان طب سنتی می بایست به آنها آگاه بوده و درمان های اختصاصی به روش طب سنتی همگی می بایست بر مبنای این اصول باشد. اصول سته ضروریه اصولی ششگانه می باشد که نتیجه آن حفظ و باز گردانی سلامتی است. این اصول شامل عواملی است که بدون آنها نه تنها سلامتی، بلکه حیات میسر نیست. جالینوس می فرماید:

اگر سته ضروریه، کمیت و کیفیتش آنطور که شایسته است و در حد اعتدال حفظ شود، اسباب سلامتی هستند.

سته ضروریه شامل این شش امر است: هوا و هر آنچه که بدان تعلق دارد، خوراکی ها و آشامیدنی ها و زیر مجموعه هایش مانند انواع غذاها، رعایت ترتیب در خوردن غذا و… حرکت و سکون نفسانی و آنچه که در آن بحث می شود مانند غضب، شادی، ترس، غم و…، حرکت و سکون بدنی و مباحث مرتبط با آن، خواب و بیداری و در آخر احتباس و استفراغ و مباحثی که در آن مطرح می شود مانند جماع و حیض. حال می خواهیم این اصول را برای فردی که دچار جوش است پیاده کنیم.

هوا

بحث هوا و تغییر مکان یک بحث کاربردی درمانی نمی باشد. زیرا که بطور مثال اگر فردی دچار جوش باشد ما نمی توانیم به آن تغییر مکان را به عنوان یک روش درمانی توصیه کنیم اما به عنوان یک نسخه مکمل درمانی ساده و کاربردی می توانیم از تجویز یک بخور ساده استفاده کنیم که ترجیحا بخور آویشن و بابونه در مخلوط آب و گلاب بسیار موثر است. یک قاشق غذاخوری پودر آویشن، یک قاشق غذاخوری پودر بابونه را در یک لیتر آب به اضافه 200 سی سی گلاب می ریزیم و دمای مایع را به دمای جوش می رسانیم. این عمل می تواند در هر ظرفی که بتواند آب را به دمای جوش برساند مانند یک قابلمه ساده انجام شود. هنگامی که دمای آب به دمای جوش رسید طبق روش سنتی با استفاده از یک حوله 15 دقیقه این بخور را استنشاق کرد. بابونه بخاطر خاصیت روشن کنندگی و خاصیت تحلیلی که دارد جوش های سرسفید و سرسیاه را از بین می برد و بعضا دیده می شود که جوش ها را باز می کند و تخلیه جوش راحت تر صورت می گیرد. ممکن است در ابتدا فرد احساس کند که رنگ جوش گرایش به قرمزی پیدا کرده است که این مسئله طبیعی می باشد و منجر به باز شدن جوش و تخلیه مواد درون جوش می گردد.

اکثر افراد دارای پوست چرب می باشند، این دسته افراد از بخور بسیار احساس خوبی دارند اما اگر کسی دارای پوست خشکی می باشد باید به این نکته توجه کند که بخور مقداری پوست را خشک می کند. این قبیل افراد باید پس از بخور از یک مرطوب کننده مناسب استفاده کنند که در حقیقت با این کار هم از فواید بخور بهره مند می گردند و هم اینکه رطوبت را به پوست خود می بخشند. دلیل این امر این می باشد که پس از بخور منافذ پوست باز می گردد و پوست جذب بهتری برای رطوبت خواهد داشت.

تغذیه

یک بحث مهم و اساسی در زمینه جوش است و زمینه درمانی گسترده ای را برای پزشک معالج باز می کند. باید توجه شود که جوش یک بحث طولانی مدت است و اکثر بیماران مراجعه کننده به این مسئله اشاره دارند که یکی دو سال است اسیر جوش هستند و معمولا آخرین روش درمانی را که برای رفع و درمان جوش های خود انتخاب می کنند طب سنتی و یا طب ایرانی است. در بحث غذا, درمانگر می بایست با اصلاح رژیم غذایی بیمار شرایطی را فراهم آورد که خیال بیمار را برای همیشه از عارضه جوش آسوده کند اما این کار باید آرام آرام صورت گیرد. معمولا افرادی که دارای تعداد زیادی جوش هستند دچار پرخوری می باشند و این افراد گرایش زیادی به گوشت و شیرینی جات دارند.

درمانگر می بایست به عنوان توصیه از بیمار بخواهد که میزان مصرف گوشت و شیرینی جات را کاهش دهد. توصیه می شود که یک روز در هفته, آش گشنیز (گشنیز طبع سرد و خشک دارد، و التهاب پوست را می گیرد) درست کرده و میل نمایند (در این آش از گوشت و مرغ نباید استفاده کرد و می بایست آن را با گشنیز زیاد، درست کرده و مواد دیگری مانند شنبلیله، تره، جعفری و با توجه به فصل سال از برگ چغندر و یا برگ اسفناج نیز استفاده شود). همچنین چون از این آش به عنوان یک وعده غذایی استفاده می شود می توان مقداری برنج نیز به آن افزود. بیمار یک روز در هفته را می بایست به عنوان روز رژیم خود انتخاب کرده و در آن روز یک پیاله از این آش را به عنوان صبحانه، یک پیاله میان وعده، یک پیاله نهار، یک پیاله عصرانه و یک پیاله به عنوان شام میل نماید. این عمل و این رژیم غذایی باعث پاکسازی روده می گردد. پس از پاکسازی روده، طبق قانون خلا، مواد می توانند از سایر سطوح به سمت روده کشیده شوند یعنی طبیعتی که مواد را دارد به سمت پوست دفع می کند (و جوش ایجاد می شود) حال مواد را به سمت روده دفع می کند. این دسته افراد پس از مدتی آش را به عنوان یک رژیم غذایی می پذیرند و از این سبک زندگی و طبعات مفید درمانی پس از آن لذت خواهند برد.

خواب و بیداری

در مبحث خواب مهمترین نکته ای که باید در مورد افراد دارای جوش لحاظ شود میزان خواب کافی است و این دسته افراد می بایست موقع طلوع آفتاب بیدار شوند. برای اغلب خانم ها رنگ چهره بسیار مهم است، این دسته از خانم ها باید به این نکته توجه کنند زمانی که صبح می شود و هنگام طلوع آفتاب روح انسان چون از جنس نور است به سطح بدن می آید و سفارش بسیار شده است که انسان در این زمان از خواب بیدار شود و افرادی که در این زمان بیدار می شوند معمولا افرادی هستند که برق چشم زیادی دارند، عدم خواب در زمان مناسب و به میزان کافی منجر به حس کسالت در طی روز می گردد.

به این دسته افراد توصیه می گردد تا به آرامی به اصلاح عادت خواب خود بپردازند. توصیه می گردد شب ها پیش از خواب مقداری کاهو میل گردد چون با خوردن کاهو خون انسان خوشرنگ می گردد (کاهو مرقق است و سبب رقیق شدن خون می گردد). کاهو می تواند در قالب یک سالاد کاهو میل شود. این سالاد شامل مقدار زیادی کاهو، هویج پخته رنده شده، مقداری پودر نعناع، مقداری پودر سیر، دو قاشق غذاخوری روغن زیتون و اگر می خواهید حالت رژیمی نیز به این سالاد بدهید بهتر است تکه های نان جو نیز به آن اضافه کنید.

احتباس، یبوست و استفراغ

جهت درمان جوش این قبیل افراد باید ابتدا اجابت مزاج سهل صورت گیرد. توصیه می گردد صبح ها یک قاشق غذاخوری خاکشیر در یک فنجان آب داغ به صورت ناشتا میل گردد. این سبب اجابت مزاج و خوشرنگی رنگ پوست می گردد و همچنین می تواند مواد زائد تجمع یافته در زیر پوست را به سمت بیرون بکشد.

ماسک هایی برای پوست های جوش دار

اسپری گلاب:

یکی از ساده ترین و در دسترس ترین ماسک ها اسپری گلاب است. گلاب منافذ پوستی را می بندد، از شل بودن و افتادگی پوست جلوگیری می کند و هم اینکه نمی گذارد پوست دوباره دچار جوش گردد. اسپری گلاب از آن جهت که گلاب قابض است برای درمان منافذ باز پوستی بسیار کارا می باشد.

ماسک شوید و بابونه:

یک قاشق غذاخوری از شوید و بابونه را در یک لیوان آب دم گردد و بعد این را صاف کرده و روزی دو سه بار پوست را با این مایع شستشو دهد. این ماسک بیشتر برای جوش های سرسفید و سرسیاهی که هنوز عمیق و فراگیر بر روی سطح پوست نشده اند، توصیه می گردد.

ضماد آرد گندم و سکنجبین:

قطره قطره سنکنجبین (در صورت نبودن سکنجبین از سرکه می توان استفاده کرد اما سرکه را می بایست با آب مخلوط کرده چون ضماد با سرکه خالص بسیار تند و تیز می شود) را بر روی پودر آرد گندم اضافه کرده تا حدی که به قوام ماسک برسد. این ماسک را می توان برای پوستی استفاده کرد که خیلی التهاب ندارد.

ضماد حنا:

برای افرادی که پوست آنها دارای التهاب می باشد یک توصیه ساده این است که حنای بی رنگ را تهیه کرده و به آن روغن زیتون را قطره قطره اضافه کرده تا به قوام ماسک برسد و این را بر روی نواحی دارای جوش های قرمز رنگ بگذارند. توصیه کلی در استفاده از ماسک ها این است که جهت جلوگیری از بروز هرگونه آلرژی پوستی بهتر است پیش از استفاده از ماسک ها, افراد آنها را بر روی پوست نواحی دست و بازوی خود تست کنند.

ورزش

اگر فردی که دچار جوش است جوان است و از نیرو و انرژی کافی نیز برخوردار می باشد, بهتر است یک رژیمی ورزشی مناسب را برای خود انتخاب و به آن عمل کند. برای درمان جوش, ما نیازمند ورزشی هستیم که نفس انسان به شماره بیافتد، صورت فرد سرخ رنگ شود و فرد عرق کند. این عرق سبب بالا بردن حرارت بدن شده و ماده زائد تجمع یافته زیر لایه های زیرین پوست (ماده جوش) پخته شده و چون نزدیک به سطح پوست است از طریق پوست دفع می گردد لذا به افرادی که دارای جوش های بزرگی می باشند می توان توصیه کرد که جهت درمان جوش های خود از سونا استفاده کنند. این نکته قابل ذکر است که پیاده روی به عنوان یک ورزش برای درمان جوش از دیدگاه طب سنتی پذیرفته نیست.

شل بودن پوست و لک های پوستی

درمان بسیار ساده اما در عین حال بسیار عملی برای این موارد استفاده از لایه بردارهای طبیعی مانند آرد باقالی می باشد. قطره قطره شیر را به یک قاشق مرباخوری آرد باقالی به همراه نصف قاشق غذاخوری پودر کتیرا اضافه کنید. زمانی که به قوام یک ماسک رسید این ماسک را بر روی تمام نواحی لک دار بگذارید. این کار باید از زمان کم مانند 10 دقیقه شروع گردد و به مرور زمان، زمان ماسک گذاری افزایش یابد تا حدود 30 دقیقه برسد. بهتر است در مدت زمانی که پوست توسط ماسک پوشیده شده است جهت بهتر عمل کردن کتیرا, پوست توسط یک پنبه آغشته به آب گرم مرطوب شود. پس از مدت زمان ماسک گذاری, پوست می بایست با شیر یا آب گرم شسته شود. به مرور زمان شاهد از بین رفتن لکه های پوستی و قوام پیدا کردن پوست خواهیم بود.