MSDS مخفف (Material Safety Data Sheet) یا “برگه اطلاعات ایمنی مواد” به نوعی دفترچه راهنمای یک ماده شیمیایی محسوب می شود که اطلاعاتی در مورد ماهیت ماده، خطرات بالقوه ماده و راه های کنترل آن، موارد احتیاطی در استفاده، نگهداری، جابجایی و حمل و نقل آن در اختیار مصرف کننده می گذارد. MSDS در سایت های تولید کننده مواد شیمیایی گاهی با نام SDS هم نشان داده می شود.
چه اطلاعاتی از طریق MSDS ارائه می شود؟
این دفترچه راهنما ممکن است اطلاعات زیادی را به شما بدهد و از طرفی چون تولید کننده های مواد شیمیایی در دنیا بسیار زیاد هستند، هر کدام از آن ها می توانند اطلاعات متفاوتی را ارائه دهند که این باعث سردرگمی کاربر می شود. از این رو از سال 2004 انستیتو ملی استاندارد آمریکا در استاندارد شماره ANSI Z400.1-2004 یک فرمت 16 قسمتی را برای آن پیشنهاد داده است و امروزه تقریباً اکثر کشورهای دنیا آن را پذیرفته و طبق این استاندارد MSDS را تدوین می کنند.
آیا MSDS باید حتماً 16 قسمتی باشد؟
در اکثر کشورهای دنیا از MSDS های 16 قسمتی استفاده می شود. این MSDS ها 16 دسته بندی مجزا دارند. بسته به نیاز و بسته به تشخیص کارشناسان ایمنی و بهداشت حرفه ای، ممکن است تعدادی از اجزای آن را کم یا زیاد کنند. کم یا زیاد کردن اجزای یک MSDS تا حدود زیادی بستگی به گروهی دارد که قرار است از آن استفاده نمایند.
MSDS به چه دردی می خورد؟
وجود برگه اطلاعات ایمنی در کنار ماده مورد نظر، اطلاعاتی در اختیار مصرف کننده قرار می دهد که مصرف کننده با آگاهی از ماهیت آتی ماده مزبور، قادر خواهد بود از خطرات و ضایعات ناشی از استفاده، جابجایی و انبارش نادرست آن در امان باشد. به این ترتیب که اطلاعات مندرج در MSDS هر ماده ای بیانگر این است که نحوه صحیح استفاده از آن باید چگونه باشد، در چه درجه حرارت و چه نوع محیطی باید نگهداری شود، در انبارش و جابجایی آن چه نکات ایمنی باید رعایت شود و در صورت بروز خطر نحوه مقابله با عوارض آن ماده چگونه خواهد بود.
محتوای MSDS طبق ANSI Z400.1-2004 چیست؟
بر اساس استاندارد شماره ANSI Z400.1-2004 اطلاعات زیر در MSDS ها ارائه می شود:
1- مشخصات محصول و سازنده (PRODUCT AND COMPANY IDENTIFICATION)
نام محصول، نام تولید کننده آن، کد محصول، فرمول شیمیایی ماده، نام های مترادف، اطلاعات تماس تولید کننده و شماره تماس اورژانسی از جمله اطلاعاتی است که در این بخش ارائه می شود.
2- شناسایی خطرات و علائم حفاظتی (HAZARDS IDENTIFICATION)
در این قسمت خطراتی که هنگام استفاده از محصول ممکن است شما را تهدید کند یا مواردی که مصرف کننده باید قبل از مصرف به آن توجه داشته باشد و رعایت کند ذکر می شود. عمده خطرات ماده شامل خورندگی، سوزانندگی، آلوده کنندگی، سمیت، انفجار، آتش سوزی و … است.
3- ترکیب و اجزای تشکیل دهنده محصول (COMPOSITION/INFORMATION ON INGREDIENTS)
در این بخش اجزای تشکیل دهنده محصول خصوصاً اگر ماده خطرناکی در ترکیب محصول باشد با ذکر درصد و بقیه اطلاعات لازم ذکر می شود.
4- کمک های اولیه (FIRST AID MEASURES)
در این قسمت در مورد اقدامات درمانی اولیه در صورت بروز مشکل با تنفس، تماس پوستی، تماس با چشم، بلعیدن و خوردن و همچنین اطلاعات پزشکی مختصر در خصوص این اقدامات توضیحات کوتاهی داده شده است.
5- اطفاء حریق (FIRE FIGHTING MEASURES)
در این بخش اطلاعاتی در مورد آتش زا بودن محصول و مقابله با آتش سوزی یا انفجار در محل نگهداری یا مصرف محصول داده شده است.
6- احتیاطات در مقابل انتشار ماده در محیط (ACCIDENTAL RELEASE MEASURES)
در صورتی که ماده در محیط منتشر شود، خطرات ممکن، اقدامات احتیاطی برای برخورد با آن و تمیز کردن محیط از آلودگی، در این قسمت در اختیار مصرف کننده گذاشته می شود.
7- جابجایی و انبارش (HANDLING AND STORAGE)
نحوه نگهداری مواد بسیار اهمیت دارد زیرا بعضی از مواد چنانچه در فاصله مشخصی از همدیگر قرار داده نشوند می توانند از طریق واکنش های شیمیایی تولید حریق، انفجار، خورندگی، سوزانندگی و… نمایند. لذا در این قسمت، اطلاعات و اقدامات احتیاطی لازم در خصوص جابجایی و انبارش مواد ارائه می شود.
8- اطلاعات حفاظتی هنگام کار و تماس با ماده (EXPOSURE CONTROLS/PERSONAL PROTECTION)
در این بخش مواردی که هنگام کار و تماس با ماده توسط کاربر باید رعایت شود، از قبیل کنترل های فردی (استفاده از لوازم حفاظت فردی)، کنترل های بهداشتی و زیست محیطی ذکر شده است.
9- مشخصات فیزیکی و شیمیایی (PHYSICAL AND CHEMICAL PROPERTIES)
این قسمت از مهم ترین بخش مربوط به فروشنده کالا باشد، زیرا معمولاً کاربران به جز در موارد خاص با شرایط ایمنی و نگهداری کالاهایی که مورد مصرف همیشگی آن ها است آشنا هستند و ابهامات آن ها بیشتر در مورد اعداد مربوط به دمای نگهداری، فشار و … است که برای هر ماده متفاوت و مختص آن ماده است. برای همین اطلاعات زیر در این بخش ارائه می شود:
- شکل ظاهری (جامد، مایع و گاز )
- شفاف یا کدر بودن
- رنگ
- بو
- چگالی یا دانسیته
- ویسکوزیته
- دمای جوش
- دمای ذوب
- نقطه انفجار (Flash Point): دمایی است که محصول می تواند بدون تغییر در خاصیت فیزیکی و شیمیایی در محیط دوام آورد. اگر دما بالاتر از این باشد امکان انفجار یا تغییر در خواص ماده وجود دارد. معمولاً این دما با دمای دیگ های ترکیب و آماده سازی محصول چک می شود. در برخی موارد شرایط و محیط نگهداری ممکن است متفاوت باشد و برخی خریداران شرایط خاصی را تقاضا دارند و این مورد چک می شود.
- فشار بخار (Vapor Pressure): در دمای خاصی فشار بخار ماده ارائه می شود. این عدد برای چک کردن با فشار محیط نگهداری و فشاری که در هنگام آماده سازی ترکیب در دیگ ها وجود دارد ارائه می شود. معمولاً در رنج مورد نیاز مصرف کننده و به صورت استاندارد ارائه می شود.
- حلالیت در آب
- PH
10- پایداری و واکنش پذیری ماده (STABILITY AND REACTIVITY)
در این قسمت پایداری یا ناپایداری شیمیایی ماده در شرایط مختلف، خطرات تجزیه ماده و همین طور میزان و شرایط واکنش پذیری ماده با دیگر مواد حاضر در محیط یا بدن انسان ذکر شده است. در مواردی ممکن است ماده خطرناک باشد و اصول ایمنی حتماً باید هنگام استفاده رعایت شود.
11- اطلاعات سم شناسی (TOXICOLOGICAL INFORMATION)
در این قسمت شدت سمی و خطرناک بودن ماده و اثرات سم آن ذکر می شود. همچنین شماره ثبت اثرات سمی ماده شیمیایی برای دسترسی سریع به اطلاعات بیشتر در مورد اثرات سمی آن در این قسمت قرار می گیرد.
12- اطلاعات زیست محیطی (ECOLOGICAL INFORMATION)
در این بخش اثراتی که ممکن است ماده بر طبیعت و محیط زیست داشته باشد، راه های خنثی کردن ماده در صورت انتشار و نحوه برخورد با پیامدهای زیست محیطی و فردی آن ذکر می شود.
13- ملاحظات مربوط به دفع ماده (DISPOSAL CONSIDERATIONS)
در این بخش اطلاعات مربوط به دفع ماده در طبیعت یا محیط کار به عنوان زباله و همچنین اثراتی که ممکن است روی محیط زیست داشته باشد، ذکر می شود.
14- اطلاعات مربوط به حمل و نقل (TRANSPORT INFORMATION)
در این بخش اطلاعات مربوط به حمل و بسته بندی ماده، مواردی که در ایمنی حمل زمینی، هوایی، دریایی و ریلی باید رعایت شود و همچنین اثرات زیست محیطی در صورت حمل نادرست ماده ذکر شده است.
15- اطلاعات قانونی (REGULATORY INFORMATION)
در این بخش اطلاعات قانونی و نظارتی در خصوص سلامتی، ایمنی و بهداشت و قوانین زیست محیطی مرتبط با ماده ذکر می شود.
16- سایر اطلاعات (OTHER INFORMATION)
در این قسمت نیز اطلاعات اضافی و تکمیلی مورد نیاز مصرف کننده ذکر می شود.
تفاوت MSDS با برچسب روی ماده شیمیایی چیست؟
یک برچسب ایمنی ممکن است مواردی کلی را در مورد خطرات بالقوه یک محصول یا ماده شیمیایی خاص بیان کند، در حالی که MSDS اطلاعات جامع تر و کامل تری را شامل می شود. در حقیقت MSDS می تواند به عنوان یک رفرنس برای تهیه برچسب ایمنی مواد نیز به کار رود. به طور کلی می توانیم بگوییم که MSDS به این منظور تهیه می شود که خطرات یک محصول را بیان کند و به ما بگوید که روش ایمن کار با آن محصول چگونه است.
چه کسی مسئول تهیه MSDS می باشد؟
کلیه تولیدکنندگان مواد شیمیایی باید به هنگام عرضه آن ماده MSDS آن را نیز ارائه نمایند. وارد کنندگان مواد شیمیایی نیز باید MSDS ماده وارداتی را از تولیدکننده مطالبه نمایند و صرفاً موادی را به کشور وارد کنند که دارای MSDS باشد. توزیع کنندگان مواد شیمیایی نیز مکلف به عرضه MSDS ماده به مشتری می باشند. در داخل سازمان ها نیز مدیریت ارشد مسئول فراهم ساختن امکانات و شرایط لازم جهت تهیه و انتشار MSDS و قرار دادن آن در اختیار استفاده کنندگان می باشد. تهیه و تایید فنی MSDS بر عهده کارشناسان ایمنی و بهداشت سازمان می باشد.
در تدوین این نوشته با اصلاحات و حذف و اضافاتی از مطلب منتشر شده در وب سایت شرکت “سفیر آزما اصل” استفاده شده است.
دانلودها:
نمونه MSDS – فارسی
فرمت: PDF
حجم: 1.44 مگابایت
لینک دانلود:
نمونه MSDS – انگلیسی
فرمت: PDF
حجم: 1.23 مگابایت
لینک دانلود:
فرمت خام MSDS – انگلیسی
فرمت: WORD
حجم: 330 کیلوبایت
لینک دانلود:
استاندارد ANSI Z400.1-2004
فرمت: PDF
حجم: 1.73 مگابایت
لینک دانلود:
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
